Một số kiến nghị, đề xuất về chủ trương sắp xếp, chuyển đổi đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực kiểm định kỹ thuật

Qua nghiên cứu, đánh giá các đề xuất của Bộ ngành, địa phương đối với chủ trương chuyển đổi đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) thành công ty cổ phần (CTCP) trong 03 lĩnh vực kiểm định (như: kiểm định kỹ thuật an toàn lao động, kiểm định xây dựng, kiểm định kỹ thuật phương tiện giao thông cơ giới, phương tiện thuỷ), Báo cáo đưa ra một số đề xuất để cơ quan quản lý nhà nước cân nhắc, xem xét về chủ trương sắp xếp các ĐVSNCL hoạt động trong các lĩnh vực kiểm định đáp ứng thực tiễn hoạt động và quản lý tại các bộ, địa phương.

1. Đối với ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định kỹ thuật an toàn lao động

Qua tổng hợp các báo cáo, các Bộ, địa phương đã đưa ra một đề xuất chủ trương chuyển ĐVSNCL thành CTCP trong lĩnh vực này như sau:

(i) Ở cấp Trung ương:

- Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội kiến nghị không thực hiện chuyển 03 ĐVSNCL thuộc Bộ sang mô hình công ty cổ phần do các Trung tâm này ngoài việc cung cấp dịch vụ kiểm định còn giúp Bộ thực hiện một phần nhiệm vụ quản lý nhà nước của ngành; đồng thời, các Trung tâm này không sử dụng ngân sách nhà nước của ngành[1], tự đảm bảo chi phí hoạt động, cùng với khu vực tư nhân cung cấp dịch vụ minh bạch, cạnh tranh, bình đẳng, đảm bảo chủ trương xã hội hóa của Đảng và Nhà nước.

(ii) Ở cấp địa phương:

Trung tâm Kiểm định kỹ thuật an toàn Hà Nội được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Danh mục chuyển ĐVSNCL thành công ty cổ phần giai đoạn 2016-2020. Thành phố đã xây dựng phương án tổ chức thực hiện chuyển đổi, tuy nhiên chưa hoàn thành do vướng các quy định pháp lý. Hiện nay, các quy định pháp lý đã được bổ sung, hoàn thiện, thành phố sẽ tổ chức thực hiện sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh mục chuyển đổi. UBND Thành phố Hải Phòng cho rằng việc cổ phần hóa Trung tâm kiểm định kỹ thuật an toàn lao động của Thành phố là khả thi, nhằm huy động các thành phần kinh tế khác tham gia lĩnh vực này và đề xuất thực hiện chuyển đổi, Nhà nước không nắm giữ cổ phần sau chuyển đổi trong giai đoạn 2021-2023.  

Phần lớn các ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định kỹ thuật an toàn lao động đều đã tự chủ chi thường xuyên. Đồng thời nhiều đơn vị do tư nhân thành lập cũng cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực này nên việc chuyển đổi các ĐVSNCL hoạt động trong lĩnh vực này thành CTCP là phù hợp. Tuy nhiên, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội vẫn kiến nghị duy trì một số ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định kỹ thuật an toàn lao động thuộc bộ này để đảm bảo tính khách quan cho công tác kiểm định, hỗ trợ một phần hoạt động quản lý nhà nước của ngành…

2. Đối với ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định xây dựng

Qua tổng hợp các báo cáo, các Bộ, địa phương đã đưa ra một đề xuất chủ trương chuyển ĐVSNCL thành CTCP trong lĩnh vực này như sau:

(i) Ở cấp Trung ương: Hiện không có ĐVSNCL ở cấp Trung ương hoạt động trong lĩnh vực này. Tại Công văn số 4471/BXD-KHTC ngày 04/10/2022, Bộ Xây dựng không có ý kiến cụ thể về chủ trương chuyển đổi ĐVSNCL trong lĩnh vực này.

(ii) Ở cấp địa phương: Tổng hợp báo cáo của các địa phương cho thấy các địa phương kiến nghị chủ trương chuyển đổi ĐVSNCL trong lĩnh vực này như sau:

 - Có 15 trong số 44 địa phương gửi báo cáo (chiếm 34,09%) kiến nghị chuyển đổi ĐVSNCL hoạt động trong lĩnh vực kiểm định xây dựng thành CTCP (trong đó có 01 đơn vị chuyển đổi sau khi thực hiện sáp nhập với đơn vị khác) với lý do lĩnh vực quy hoạch và kiểm định xây dựng đã có nhiều thành phần kinh tế tham gia, đáp ứng nhu cầu thị trường, các đơn vị đã tự chủ về kinh phí hoạt động, việc chuyển ĐVSNCL sang công ty cổ phần không ảnh hưởng đến hoạt động kiểm định xây dựng trên địa bàn…;

- Có 25 trong số 44 địa phương gửi báo cáo (chiếm 56,81%) đề xuất không chuyển thành CTCP mà tiếp tục duy trì mô hình là ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực này. Các địa phương này cho rằng các ĐVSNCL ngoài việc cung cấp các dịch vụ sự nghiệp trong lĩnh vực kiểm định xây dựng hiện đang thực hiện một phần nhiệm vụ quản lý nhà nước của ngành[2], một số đơn vị gặp khó khăn do chưa có trụ sở làm việc ổn định, doanh thu thấp, chưa tự đảm bảo chi thường xuyên…;

- Có 4 trong số 44 địa phương gửi báo cáo (chiếm 9,1%) không kiến nghị cụ thể về kế hoạch sắp xếp các đơn vị này trong giai đoạn 2021-2025.

Như vậy, theo các báo cáo, có một số ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định xây dựng tự chủ về tài chính, có thể chuyển đổi thành CTCP. Tuy nhiên, khi hoạt động kinh tế phát triển, số lượng các hoạt động xây dựng tăng lên với tính phức tạp ngày càng cao thì việc duy trì một số ĐVSNCL hỗ trợ hoạt động quản lý nhà nước trong công tác giám định tư pháp, thực hiện công tác chuyên môn về quản lý chất lượng công trình xây dựng nhằm đảm bảo tính khách quan, minh bạch là cần thiết, phù hợp với thực tiễn.

3.  Đối với ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực kiểm định kỹ thuật phương tiện giao thông cơ giới, phương tiện thuỷ

Qua tổng hợp các báo cáo, các Bộ, địa phương đã đưa ra một đề xuất chủ trương chuyển ĐVSNCL thành CTCP trong lĩnh vực này như sau:

(i) Ở cấp Trung ương:

Bộ Giao thông vận tải kiến nghị không chuyển đổi 13 ĐVSNCL trực thuộc thành công ty cổ phần do hoạt động đăng kiểm hiện nay đã có sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân, hệ thống các đơn vị đăng kiểm xe cơ giới hiện nay đang hiệu quả, phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo được vai trò chủ đạo của Nhà nước trong hoạt động dịch vụ hành chính công và phù hợp với mô hình của nhiều nước trong khu vực và thông lệ quốc tế[3]. Đồng thời, cần duy trì các ĐVNSCL trong lĩnh vực đăng kiểm để hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước của ngành; hỗ trợ Cục Đăng kiểm trong công tác kiểm tra chuyên ngành thay vì phải thuê các trung tâm tư nhân sẽ rất tốn kém chi phí.

(ii) Ở cấp địa phương:

- Có 14 trong số 43 địa phương gửi báo cáo (chiếm 32,50%) đề xuất chuyển đổi ĐVSNCL[4] hoạt động trong ngành, lĩnh vực này thành CTCP trong giai đoạn 2021-2025.

- Có 21 trong số 43 địa phương gửi báo cáo (chiếm 48,8%) đề xuất tiếp tục duy trì mô hình ĐVSNCL và không thực hiện chuyển thành CTCP các đơn vị hoạt động trong ngành, lĩnh vực này với các lý do như: các ĐVSNCL trong lĩnh vực kiểm định phương tiện giao thông ngoài việc cung cấp các dịch vụ còn thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước của ngành giao thông vận tải, một số đơn vị ở vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn về tài chính, chưa tự chủ được chi thường xuyên, chưa có trụ sở làm việc, doanh thu thấp, năng lực cạnh tranh, hiệu quả thấp; một số ĐVSNCL đang trong giai đoạn đầu tư dở dang dây chuyền kiểm định, …

(iii) Có 1 trong số 43 địa phương gửi báo cáo (chiếm 2,3%) không có kiến nghị cụ thể về kế hoạch dự kiến trong giai đoạn 2021-2025.

Như vậy, hiện nay, lĩnh vực kiểm định kỹ thuật phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đã được các đơn vị tư nhân tham gia cung cấp nhiều, việc chuyển đổi các ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực này là phù hợp. Tuy nhiên, lĩnh vực đăng kiểm đường thủy do hiệu quả kinh doanh thấp, phải bù lỗ nên tư nhân chưa tham gia, chủ yếu là do ĐVSNCL cung cấp dịch vụ. Ngoài ra, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị duy trì một số ĐVSNCL hoạt động trong ngành, lĩnh vực này nhằm hỗ trợ thực hiện công tác quản lý nhà nước về đăng kiểm xe cơ giới, quản lý các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới tư nhân, giám định tài sản phương tiện giao thông trong tố tụng hình sự là phù hợp với tình hình thực tiễn. Trong bối cảnh điều kiện kinh tế và đời sống nhân dân phát triển cao hơn, số lượng phương tiện giao thông ngày càng nhiều, số lượng các đơn vị tư nhân hoạt động trong lĩnh vực kiểm định kỹ thuật phương tiện giao thông cơ giới tăng lên, đòi hỏi việc quản lý nhà nước trong lĩnh vực này nhiều hơn, sát sao hơn. Việc duy trì các ĐVSNCL của Nhà nước sẽ giúp Bộ Giao thông vận tải và các địa phương có thực tiễn để phục vụ cho công tác quản lý nhà nước.

[1] Các Trung tâm này tham gia xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia; thực hiện các chương trình thí điểm, hoạt động thử nghiệm về kiểm định kỹ thuật an toàn lao động, hỗ trợ công tác trưng cầu giám định trong điều tra tai nạn lao động, hỗ trợ thí điểm phòng chống tai nạn lao động khi sử dụng máy, thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động.

Nguồn: https://business.gov.vn/cms/tin-tuc-su-kien/chi-tiet/1356/mot-so-kien-nghi-de-xuat-ve-chu-truong-sap-xep-chuyen-doi-don-vi-su-nghiep-cong-lap-trong-linh-vuc-kiem-dinh-ky-thuat